Bekçilerin görev ve yetkileriyle ilgili yönetmelik Resmi Gazete’de yayımlandı

İçişleri Bakanlığı’nın hazırladığı, “Çarşı ve Mahalle Bekçilerinin Çalışma Usul ve Esasları ile Kıyafetlerine Dair Yönetmelik”, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Yönetmelikle bekçilerin haftalık çalışma süresi 40 saat olarak belirlendi. Günlük çalışma saatleri ise bekçilerin görev bölgesinde, güneşin batış ve doğuş saatleri esas alınarak düzenlenecek. 

“Kıyafet ve teçhizat” başlığı altında bekçilerin tabanca, kelepçe, gaz spreyi, cop veya teleskopik cop ve çok kullanımlı çakı, el feneri ve düdük taşıyacağı belirtildi.

BEKÇİLERİN SİLAHLA GİREMEYECEĞİ YERLER

Silahla girilemeyecek yerler ve silah taşınmayacak durumlar ise şu şekilde sıralandı:

– Cezaevleri ve tutukevleri ile her türlü ıslah ve infaz kurumları veya bunların eklentilerine, nezarethanelere, akıl hastanelerine, hastanelerin psikiyatri bölümlerine silahla giremez, ancak silah ve şarjörünü teslim ederek girebilir.

– Barut, bomba, dinamit, gaz, benzin gibi yanıcı veya patlayıcı maddelerin yapıldığı veya muhafaza edildiği yerlere silahını yanına alıp şarjörünü teslim ederek girebilir.

– Çarşı ve mahalle bekçisi nüfuza etki etmemek bakımından hangi sıfatla olursa olsun mahkemelere, duruşmalara ve disiplin kurullarına, Türkiye Büyük Millet Meclisi ana binaları ile Meclis Başkanlığınca belirlenen yerlere, şarjörünü yanına alıp silahını teslim ederek girebilir.

– Belirtilen yerlerde yalnız bu yerlerin güvenliği için görevli bulunan çarşı ve mahalle bekçileri silah taşıyabilirler.

– Çarşı ve mahalle bekçileri sanık sıfatıyla mahkemelere üniformayla giremezler.

– Çarşı ve mahalle bekçileri; öğrencilerin toplu olarak oturdukları yurtlarda, eğitim ve öğretim kurumlarında, siyasi partilerin açık hava ve kapalı yer toplantılarında, izinli veya izinsiz yapılan toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde, sendikalarda, derneklerde veya bunlara yönetim ve yapı olarak doğrudan doğruya bağlantılı olan yerlerde veya bunların toplantı ve kongrelerinde, her türlü spor karşılaşma veya yarışmalarının yapıldığı yerlerde, kanuna uygun veya kanuna aykırı olarak grev ve lokavt yapılmakta olan iş yerlerinde silah taşıyamazlar. Ancak bu yerlerin güvenliği için görevli bulunan çarşı ve mahalle bekçileri buralarda silah taşıyabilirler.

– Çarşı ve mahalle bekçilerinden; görevden uzaklaştırılan, gözaltına alınan ve ücretsiz izne ayrılanlar silah taşıyamazlar.

‘SUÇ ÜSTÜ HALİNDE MÜDAHALE EDİP, ŞÜPHELİLERİ KOLLUK GÜÇLERİNE TESLİM EDECEKLER’

Bekçiler devriye görevlerini en az 2 kişi olarak gerçekleştirecek, tabancalar kılıflarında bulunacak ve sadece tehlikeli anlarda ele alınacak. Görev saatleri içerisinde tespit ettikleri şüpheli durum veya kişileri bağlı bulundukları genel kolluk birimlerine bildirecekler. 

Yönetmelikte, “Kamu düzenini bozacak mahiyetteki gösteri, yürüyüş ve karışıklıkların önlenmesi amacıyla genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar önleyici tedbirleri alır. Kişilerin can, mal ve ırzına yönelik bir suçüstü hali söz konusu olduğu takdirde derhal müdahale eder, suç şüphelilerini 17 nci maddenin birinci fıkrası gereğince yakalar ve genel kolluk kuvvetlerini durumdan haberdar eder. Can, mal ve ırza yönelik bir saldırı veya tehdide uğrandığı iddiasıyla yardım istendiği takdirde ise genel kolluk kuvvetlerini durumdan haberdar ederek genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar kişiye refakat eder, yardıma ihtiyacı olan konularda yardımda bulunur” denildi.

‘DURDURMA YETKİSİNİN KULLANIMI İÇİN MAKUL BİR SEBEBİN BULUNMASI GEREKİR’

“Durdurma ve kimlik sorma yetkisi” başlığında ise şu ifadeler yer aldı:

“(1) Çarşı ve mahalle bekçileri, görev bölgesi ve çalışma saatleri ile sınırlı olmak kaydıyla kişileri ve araçları;

a) Bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek,

b) Suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek,

c) Hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek,

ç) Kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya mal varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek amacıyla durdurabilir.

(2) Çarşı ve mahalle bekçisinin durdurma yetkisini kullanabilmesi için içinde bulunulan durumdan edindiği izlenime dayanarak, kişinin bir suç işleyeceği veya işlediği hususunda veya kişinin silahlı olduğu ve hâlen tehlike yarattığı konusunda makul bir sebebin bulunması gerekir. Süreklilik arz edecek, fiili durum ve keyfilik oluşturacak şekilde durdurma işlemi yapılamaz.

(3) Durdurma süresi, durdurma sebebine esas teşkil eden işlemin gerçekleştirilmesi için ihtiyaç duyulan makul süreden fazla olamaz.

(4) Durdurma yetkisinin kullanılmasına neden olan şüphe, yapılan açıklamayla veya herhangi bir şekilde ortadan kalkarsa, kişilerin gitmesine ve araçların ayrılmalarına izin verilir.

(5) Çarşı ve mahalle bekçisi, görevini yerine getirirken kendisinin çarşı ve mahalle bekçisi olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra, durdurduğu kişiye durdurma sebebini bildirir; şüpheye yol açan davranışları ve durdurma sebebine ilişkin sorular sorabilir; kimliğini veya bulundurulması gerekli diğer belgelerin ibraz edilmesini isteyebilir. Kişi, kimliğine ilişkin olanlar hariç, sorulan sorulara cevap vermekle yükümlü değildir. Bu kişilere kimliğini ispatlama hususunda gerekli kolaylık gösterilir. Belgenin bulunmaması, açıklamada bulunmaktan kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunması dolayısıyla ya da sair suretle kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan derhal genel kolluk görevlileri haberdar edilir.

(6) Durdurma üzerine aşağıdaki işlemler yapılır:

a) Durdurulan kişiye kontrolün konusu ve sebepleri açıklanır.

b) Durdurulan kişi üzerinde veya aracında silah ya da tehlike oluşturan diğer bir eşyanın bulunduğu hususunda yeterli şüphenin varlığı halinde, kendisine veya başkalarına zarar verilmesini önlemek amacına yönelik el ile dıştan kontrol dâhil gerekli tedbirler alınır.

c) Kontrol, kişinin veya aracın ilk durdurulduğu yerde ve mümkün olduğu kadar başkalarının göremeyeceği tarzda yapılır. Başka yere götürülerek kontrol yapılamaz.

ç) El ile dıştan kontrol, kişinin cinsiyetinde bulunan çarşı ve mahalle bekçisi tarafından yapılır. Kişinin cinsiyetinde çarşı ve mahalle bekçisi bulunmaması durumunda bağlı bulunduğu kolluk birimine haber verilir.

d) Kontrol amacı ile kişinin üzerindeki elbisenin çıkarılması veya aracın dışarıdan bakıldığında içerisi görünmeyen bölümlerinin açılması istenemez, bu şekilde yapılan kontrolün neticesinde suça ilişkin iz, eser, emare ve delil elde edilirse, kişi yakalanır ve bağlı bulunduğu genel kolluk birimine teslim edilir.

e) Kişiler ve araçlar hakkında daha geniş kapsamlı kontrol yapılması gerektiği hususunda makul sebebin varlığı halinde bağlı bulunulan genel kolluk görevlilerine bilgi verilmek suretiyle teslim edilir.

f) Kontrolden sonra talep üzerine olay yerinde derhal bir tutanak düzenlenir.”

SİLAH KULLANMA YETKİSİNİN KAPSAMI

Bekçiler, işlenmekte olan veya işlendikten sonra izleri halen açıkta olan suç şüphelilerini, haklarında tutuklama veya yakalama kararı olanları yakalayıp kolluk güçlerine teslim edebilecek.

Yakalanan kişilerde “kaba üst araması” yapılabilecek ve yakalama işlemiyle ilgili tutanak tutulup bir sureti şüpheliye verilecek.

Çarşı ve mahalle bekçilerine, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu’nun 16’ncı maddesinde belirtilen zor ve silah kullanma yetkisine sahip olacak.