Eğitim Kurumlarımızda Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarında Yapılan Değişiklikler

Yeni yapılan mevzuat değişikliğiyle, okullarımızdaki yerel düzeyde planlanan ve uygulanana ölçme ve değerlendirme faaliyetleri Merkeziyetçi bir anlayışa bürünmüştür. Ülke geneli ortak yazılı sınavların yapılması eğitim sistemimize kazandırılmıştır. Eğitim sistemimizde yapılan yeniliklere değinmeden önce merkezi anlayışın bölgesel eğitim farklılıklarını göz ardı edebileceği hususunu belirtmek isterim. Eğitim sisteminde neler değişti:

Bakanlığımızın yaptığı duyuruda; 2023–2024 öğretim yılında: 6. sınıfların Türkçe ve matematik derslerinin 1. dönem 2. yazılıları ile 2. dönem 1. Yazılılarının ortak yapılacağı açıklandı. 9. sınıfların Türk dili ve edebiyatı ve matematik derslerinin 1. dönem 2. yazılıları ile 2. dönem 1. yazılılarının, özel okullarında katılımıyla, ortak yapılacağını ve konu soru dağılım tablosunun sınavdan önce yayınlayacaklarını kamuoyuna duyurulmuştur. 5. sınıflarda ülke, il ve ilçe geneli ortak sınav yapılmayacaktır. Ayrıca ikili eğitim yapılan okullarımızda farklı sorulardan oluşan sınav kitapçıklarının uygulanacağı belirtilmiştir. Mazereti nedeniyle bu sınavlara katılamayan öğrencilere mazeret sınavları planlanacağı duyurulmuştur.

Bakanlığımızın yapacağı ortak sınavların dışında İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri farklı derslerden il ve ilçe düzeyinde ortak sınav yapabilecek. Artık Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okullarda üniversitelerde olduğu gibi sınav haftası uygulaması başladı. Tüm öğretim kademelerinde yazılı sınavlar Yönetmelikte belirlenen tarihlerde yapılacaktır.

Derslerden bir dönemde iki sınav yapılacaktır. Ancak il, sınıf/alan zümrelerince dönem başında gerekçesiyle birlikte karar alınması durumunda haftalık ders saat sayısı altı ve üzeri olan derslerde üçüncü bir sınav da yapılabilecektir. Üçüncü sınavın yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa ne zaman yapılacağı il sınıf/alan zümrelerince belirlenecektir.

Türkçe, Türk dili ve edebiyatı ve yabancı dil derslerinin sınavları yazılı ve uygulamalı olmak üzere iki aşamada yapılacaktır. Her öğrenci için yeteri zaman ayrılarak ders öğretmeni tarafından dinleme ve konuşma becerilerini ölçen uygulama sınavları yapılacaktır. Uygulamalı sınavlar dinleme ve konuşma becerilerini ölçecek şekilde yapılacaktır. Dinleme ve konuşma becerilerini ölçen sınavlar ayrı ayrı puanlanacaktır. Böylelikle; Türkçe ve yabancı dil derslerinin sınav puanları; yazılı sınavın %50’si, dinleme sınavının %25’i ve konuşma sınavının %25’i alınarak hesaplanacaktır. Türk dili ve edebiyatı dersinin sınav puanları; yazılı sınavın %70’i, dinleme sınavının %15’i ve konuşma sınavının %15’i alınarak hesaplanacaktır.

Bakanlık il ve ilçe düzeyinde ortak yapılması kararlaştırılan yazılı sınavların haricinde birden fazla şubede okutulan derslerin sınavları okul düzeyinde ortak yazılı sınav olarak yapılacaktır. Yeni ölçme yönetmeliğine göre; yapılacak tüm sınavlarda konu soru dağılım tablosunun dönem başında yayınlanması gerekiyor.

Bakanlık, il ve ilçe geneli yapılacak ortak yazılı sınavların test tekniği ile yapılacağı açıklandı. Okul düzeyinde yapılan tüm sınavlarda klasik diye tabir edilen açık uçlu ve kısa cevaplı soru tiplerinden oluşan yazılı yoklamalar yapılacak. Burada bir öneride bulunacağım. Okul düzeyinde yapılan sınavlarda soru tipi sınırlandırması getirilmesinin doğru olmadığı görüşündeyim. Farklı özellikteki ders ve derslere ait kazanımların başarılı geçerli ve güvenilir bir şekilde ölçülmesi için öğretmenler sadece iki tip soru tipiyle sınırlandırılmamalıdır. Doğru-yanlış, boşluk doldurmalı ve çoktan seçmeli soru tiplerini de kullanabilmelidir. Sınıf düzeyinde yapılacak yazılı yoklamalarda; çoktan seçmeli soru tipiyle hazırlanmış soruların sayısı toplam

soru sayısının yarısından fazlasını geçemez şeklinde kural getirilebilirdi. Test tekniğinin başlıca öğesi olan ‘çoktan seçmeli’ soru tipine getirilen bu yasak uygulaması YKS sınavlarıyla çelişmektedir.

Sadece okul düzeyinde yapılan yazılıların değerlendirmesi okul öğretmenlerince yapılacak. Ülke geneli, il geneli yazılı sınavların kitapçıkları Milli Eğitim Müdürlükleri tarafından okullara ulaştırılacak. Değerlendirme işlemi ise İl Milli Eğitim Müdürlüklerine bağlı olarak 2020 yılından beri faaliyete başlayan Ölçme ve Değerlendirme Merkezleri tarafından yapılacak. Burada iki farklı öneride bulacağım. Yazılı notlarının toplu olarak e-okul sistemine kaydedilmesi için ÖDM merkezlerine yetki verilmelidir. Diğer önerim ise ilçe düzeyinde planlanan yazılı sınavlarında ÖDM merkezlerince hazırlanması gerektiğidir. İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri, soru havuzu ve baskı ekipmanları temininde güçlük yaşayabilir.

Ortak yazılı sınav günlerinde okullar tatil olmayacaktır. Öğretim devam edecek olup ortak sınav günlerinde başka sınav planlanmayacaktır. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programına dâhil edilen özel öğrencilerimizin ortak yazılı sınavlara katılımıyla ilgili karar okul müdürlüklerine bırakılmıştır.

İster ortak sınav olsun ister sınıf düzeyinde yazılı olsun her sınav sonrasında ders öğretmeni tarafından sınav analizi yapılarak öğrenci, sınıf ve okul genelinde ortak öğrenme eksikliği veya öğrenme eksikliği ve yanlış öğrenme varsa bunların telafi edilmesi amacıyla öğrencilere geri bildirim verilecektir.

İlkokullarda; kısa süreli, hazırbulunuşluk, deneme ve tarama sınavları da dâhil hiçbir ad altında sınav yapılamayacak. Süreç odaklı değerlendirmeye yönelik hazırlanan ölçme araçlarında çoktan seçmeli sorular kullanılmayacak. Böylece 4. Sınıf düzeyinde yapılan yazılı yoklamalar kaldırılmış oldu. İlkokullarda öğrenci gelişim dosyası üzerinden öğrenci başarısını Sınıf Öğretmeni değerlendirecektir.

İlkokullarda yazılı sınav saati uygulaması olmadığı için Türkçe dinleme, konuşma ve yazma becerileri için ayrıca uygulama sınavı yapılmayacaktır. Türkçe yazma becerisinin geliştirilmesi için sınıf içi etkinlikler hazırlanacak, ölçme ve değerlendirme bu etkinliklere göre yapılacaktır. Benzer uygulamalar dinleme ve konuşma becerisinin geliştirilmesi için de yapılacaktır. Burada asıl amaç öğrencinin gelişimini takip ederek durum değerlendirilmesinin yapılmasıdır.

Okullardaki ölçmenin en temel amacı öğrenciye geri bildirim vermektir. Tüm mevzuat çalışmasının amacı bunu sağlamaktır. Öğretmenin, öğrencideki gelişimin ortaya konulması ve varsa eksik/yanlış öğrenmelerin anında giderilmesi çerçevesinde öğrencilerin ölçme araçlarına veya öğrenme etkinliklerine verdikleri cevaba anında geri bildirimde bulunmasıdır.

Süreç odaklı değerlendirme yaklaşımıyla öğretim sürecinde neler yapıldığı, öğrencideki gelişimin ne düzeyde olduğunu ifade etmektir. Öğrencinin sürecin başında bulunduğu nokta ile sürecin sonunda geldiği gelişim seviyesinin ortaya konması sağlanır. Öğrencinin gelişimi periyodik olarak izlenir ve öğrenci/veliye geri bildirim verilir.

Serdar GÜNDÜZ

Liyakat-Sen Genel Sekreteri